از کجا بفهمیم خودرو مالتی پلکس است؟برای اینکه بفهمید یک خودرو مولتی‌پلکس است یا نه، چند روش وجود دارد که می‌توانید استفاده کنید:

1. بررسی سیستم برقی خودرو: در خودروهای مولتی‌پلکس، به جای سیستم‌های برقی سنتی که از سیم‌کشی‌های جداگانه برای هر عملکرد استفاده می‌کنند، یک سیستم واحد (یا “باس”) برای انتقال اطلاعات بین اجزای مختلف خودرو به کار می‌رود. در این سیستم، چندین عملکرد از طریق کابل‌های دیجیتال به هم متصل می‌شوند و داده‌ها به صورت دیجیتال منتقل می‌شوند.
2. بررسی دفترچه راهنمای خودرو: در دفترچه راهنمای خودرو معمولاً اطلاعاتی در مورد سیستم‌های الکترونیکی و برقی خودرو وجود دارد. اگر سیستم مولتی‌پلکس در خودرو وجود داشته باشد، احتمالاً به طور مشخص اشاره خواهد شد.
3. بررسی با متخصص یا نمایندگی خودرو: برای اطمینان بیشتر، می‌توانید با یک تعمیرکار خودرو یا نمایندگی برند خودرو تماس بگیرید و از آن‌ها بپرسید که آیا خودرو شما از سیستم مولتی‌پلکس بهره می‌برد یا خیر.
4. وجود تجهیزات خاص: در خودروهای مولتی‌پلکس معمولاً تجهیزات خاصی مانند صفحه نمایش‌های دیجیتال، سیستم‌های پیشرفته کنترل خودرو (مانند کنترل‌های هوشمند برای چراغ‌ها، شیشه‌ها، قفل‌ها و غیره) و سیستم‌های دسترسی و امنیت پیشرفته به کار رفته است که نشانه‌هایی از استفاده از این سیستم است.
5. پروتکل ارتباطی خاص: در خودروهای مولتی‌پلکس از پروتکل‌های خاصی برای ارتباط میان ECU (واحد کنترل الکترونیکی) استفاده می‌شود، مانند CAN Bus. اگر در بررسی دقیق‌تر سیستم‌های الکترونیکی، پروتکل‌هایی مانند CAN Bus مشاهده کنید، نشان‌دهنده سیستم مولتی‌پلکس است.

در کل، سیستم مولتی‌پلکس به دلیل کاهش پیچیدگی سیم‌کشی و افزایش کارایی در انتقال اطلاعات، بیشتر در خودروهای جدید و پیشرفته استفاده می‌شود.

منظور از سیستم مالتی پلکس چیست؟

سیستم مالتی‌پلکس (Multiplex System) در خودرو، به‌طور کلی به روشی گفته می‌شود که در آن اجزای مختلف الکترونیکی خودرو از طریق یک شبکه دیجیتال و به‌صورت مشترک با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. این سیستم از طریق استفاده از ECUها (واحدهای کنترل الکترونیکی) که به شبکه‌های ارتباطی مانند CAN Bus، LIN Bus، یا FlexRay متصل هستند، داده‌ها را منتقل کرده و عملکرد سیستم‌های مختلف خودرو را کنترل می‌کند.

در خودروهای قدیمی‌تر، هر دستگاه الکترونیکی (مثلاً چراغ‌ها، شیشه‌های برقی، ترمزها و…) با استفاده از سیم‌های مجزا به یک ECU متصل می‌شد. اما در سیستم مالتی‌پلکس، این ارتباط‌ها از طریق یک یا چند شبکه دیجیتال مشترک انجام می‌شود که باعث کاهش تعداد سیم‌ها و پیچیدگی سیستم الکترونیکی خودرو می‌شود.

ویژگی‌های اصلی سیستم مالتی‌پلکس:

1. کاهش تعداد سیم‌ها و کابل‌ها: به‌جای استفاده از سیم‌های جداگانه برای هر سیستم یا دستگاه، داده‌ها از طریق یک شبکه دیجیتال مشترک بین ECUها منتقل می‌شوند. این امر باعث کاهش پیچیدگی سیم‌کشی و وزن خودرو می‌شود.
2. ارتباط دیجیتال: سیستم مالتی‌پلکس به‌جای استفاده از سیگنال‌های آنالوگ، از سیگنال‌های دیجیتال برای انتقال داده‌ها بین ECUها استفاده می‌کند. این امر دقت و سرعت پردازش داده‌ها را افزایش می‌دهد.
3. مدیریت و کنترل مرکزی: در این سیستم‌ها، ECUهای مختلف خودرو می‌توانند داده‌ها را بین یکدیگر به‌اشتراک بگذارند و بر اساس اطلاعات دریافتی دستورات لازم را ارسال کنند. این به خودروها این امکان را می‌دهد که عملکردهای مختلف مانند روشنایی، تهویه، سیستم‌های ایمنی و … را به‌طور هماهنگ و متمرکز کنترل کنند.
4. قابلیت اطمینان بیشتر: سیستم‌های مالتی‌پلکس اغلب شامل پروتکل‌های پیچیده‌ای هستند که از داده‌ها محافظت می‌کنند و اطمینان می‌دهند که اطلاعات به‌درستی منتقل و پردازش می‌شوند.
5. سهولت در تعمیر و نگهداری: عیب‌یابی و رفع مشکلات سیستم‌های الکترونیکی خودرو ساده‌تر می‌شود زیرا بیشتر مشکلات از طریق ابزارهای تشخیصی و سیستم‌های هوشمند قابل شناسایی هستند.

کاربردهای سیستم مالتی‌پلکس در خودرو:

• سیستم‌های روشنایی (چراغ‌ها): کنترل وضعیت و عملکرد چراغ‌ها، مه‌شکن‌ها و چراغ‌های هشداردهنده.
• سیستم تهویه و گرمایش: کنترل دما و تنظیمات سیستم تهویه مطبوع خودرو.
• شیشه‌های برقی: کنترل بالا و پایین رفتن شیشه‌ها.
• سیستم‌های ایمنی و ترمز: شامل سیستم‌های ترمز ضد قفل (ABS)، کنترل پایداری، و کیسه‌های هوایی.
• سیستم‌های ناوبری و سرگرمی: کنترل سیستم‌های صوتی و تصویری، سیستم‌های ناوبری و ارتباطات درون خودرو.:

سیستم مالتی‌پلکس در خودروها به‌طور عمده برای بهبود کارایی و عملکرد سیستم‌های الکترونیکی و برقی خودرو طراحی شده است. این سیستم به‌جای استفاده از سیم‌های جداگانه برای هر بخش، از شبکه‌های دیجیتال برای انتقال داده‌ها و کنترل عملکرد اجزای مختلف استفاده می‌کند. این فناوری باعث کاهش پیچیدگی سیم‌کشی، افزایش دقت و سرعت انتقال داده‌ها، و تسهیل در تعمیرات خودرو می‌شود.

سیستم مالتی پلکس خودرو چگونه کار می‌کند؟

سیستم مالتی‌پلکس خودرو یک فناوری پیشرفته است که برای مدیریت و کنترل اجزای مختلف الکترونیکی و برقی خودرو به‌کار می‌رود. این سیستم بر اساس استفاده از شبکه‌های دیجیتال و انتقال داده‌ها میان واحدهای مختلف کنترل خودرو (ECUها) عمل می‌کند. عملکرد این سیستم باعث کاهش پیچیدگی سیم‌کشی‌ها، بهبود عملکرد، و افزایش قابلیت‌های خودرو در کنترل و مدیریت داده‌ها می‌شود. در اینجا نحوه عملکرد سیستم مالتی‌پلکس خودرو را به‌طور ساده توضیح می‌دهیم.

1. ساختار شبکه‌ای سیستم مالتی‌پلکس

در سیستم مالتی‌پلکس، به جای استفاده از سیم‌کشی‌های سنتی و مجزا برای هر دستگاه و قطعه الکترونیکی، از یک یا چند شبکه دیجیتال برای ارسال داده‌ها و دستورات میان ECUها (واحدهای کنترل الکترونیکی) استفاده می‌شود. این شبکه‌ها می‌توانند شامل CAN Bus (Controller Area Network)، LIN Bus (Local Interconnect Network) و FlexRay باشند.

2. عملکرد اصلی سیستم مالتی‌پلکس

2.1. انتقال داده‌ها میان ECUها

در سیستم‌های سنتی، هر دستگاه الکترونیکی خودرو (مانند چراغ‌ها، شیشه‌های برقی، ترمزها و …) به‌طور جداگانه از طریق سیم‌کشی‌های مختلف به یک ECU وصل می‌شود. اما در سیستم مالتی‌پلکس، همه این داده‌ها از طریق یک یا چند شبکه دیجیتال به‌طور مشترک و به‌صورت سریال منتقل می‌شوند. به این معنا که داده‌ها در قالب پیام‌هایی با فرمت‌های خاص از یک ECU به ECU دیگر منتقل می‌شوند.

2.2. کنترل متمرکز

یک یا چند ECU اصلی مسئول مدیریت و هدایت سیستم‌های مختلف خودرو هستند. این ECUها اطلاعات را از سایر ECUهای فرعی دریافت کرده و بر اساس آن داده‌ها، دستورات و سیگنال‌های مورد نیاز برای کنترل بخش‌های مختلف خودرو ارسال می‌کنند. به‌طور مثال:

• ECU موتور می‌تواند اطلاعات مربوط به عملکرد موتور را دریافت کند و تنظیمات لازم را ارسال کند.
• ECU بدنه (Body Control Unit) ممکن است سیگنال‌هایی برای کنترل شیشه‌های برقی، چراغ‌ها و قفل‌ها ارسال کند.

2.3. مدیریت و پردازش داده‌ها

اطلاعاتی که از سنسورها و ECUهای مختلف دریافت می‌شود، به‌طور دیجیتال پردازش می‌شوند. به‌عنوان مثال، اگر یک سنسور در سیستم ترمز اطلاعاتی را درباره وضعیت ترمز ارسال کند، ECU ترمز آن اطلاعات را پردازش کرده و در صورت لزوم، دستوراتی برای فعال‌سازی ترمز یا تنظیم سیستم پایداری ارسال می‌کند.

2.4. ارتباطات شبکه‌ای (CAN, LIN, FlexRay)

• CAN Bus: یکی از پرکاربردترین پروتکل‌ها در خودروها است. این شبکه برای انتقال داده‌ها میان ECUها به‌طور سریع و قابل اطمینان طراحی شده است و معمولاً برای اجزای مهم خودرو مانند سیستم‌های ایمنی، ترمز و موتور استفاده می‌شود.
• LIN Bus: این شبکه معمولاً برای اجزای ساده‌تر خودرو مانند کنترل شیشه‌های برقی، قفل‌های درب و چراغ‌ها استفاده می‌شود. LIN یک پروتکل ساده‌تر و با هزینه کمتری نسبت به CAN است.
• FlexRay: این پروتکل برای سیستم‌های پیشرفته و پیچیده‌تر مانند رانندگی خودکار یا سیستم‌های ایمنی پیشرفته به‌کار می‌رود. FlexRay قادر است داده‌ها را با سرعت بالاتری نسبت به CAN منتقل کند و قابلیت اعتماد بالاتری دارد.

3. مثال‌های کاربردی سیستم مالتی‌پلکس

• سیستم روشنایی خودرو: در سیستم‌های مالتی‌پلکس، چراغ‌های جلو، عقب، مه‌شکن‌ها و سایر اجزای روشنایی از طریق یک شبکه دیجیتال کنترل می‌شوند. به‌عنوان مثال، ECU بدنه می‌تواند اطلاعات مربوط به وضعیت چراغ‌ها را دریافت کند و در صورت لزوم، آن‌ها را روشن یا خاموش کند.
• سیستم شیشه‌های برقی: به‌جای استفاده از سیم‌های جداگانه برای هر شیشه، شیشه‌های برقی خودرو از طریق یک ECU مرکزی که به شبکه مالتی‌پلکس متصل است، کنترل می‌شوند. اطلاعات مربوط به وضعیت هر شیشه (باز یا بسته بودن) از طریق شبکه منتقل می‌شود.
• سیستم تهویه و گرمایش: ECU تهویه مطبوع می‌تواند اطلاعات مربوط به دما و وضعیت سیستم تهویه را از حسگرهای داخل خودرو دریافت کند و تنظیمات لازم را ارسال کند.
• سیستم ایمنی و ترمز: ECU سیستم ترمز می‌تواند اطلاعات مربوط به سرعت خودرو، فشار ترمز و سایر داده‌های مربوط به عملکرد ایمنی را از طریق شبکه مالتی‌پلکس دریافت کرده و در صورت لزوم، ترمز را فعال یا غیر فعال کند.

4. مزایای سیستم مالتی‌پلکس در خودرو

• کاهش پیچیدگی سیم‌کشی: در این سیستم، تعداد سیم‌های مورد نیاز برای ارتباط میان ECUها کاهش می‌یابد. به جای استفاده از سیم‌های جداگانه برای هر عملکرد، داده‌ها از طریق یک شبکه دیجیتال منتقل می‌شوند.
• کاهش وزن خودرو: کاهش تعداد سیم‌ها باعث کاهش وزن خودرو می‌شود که به بهبود کارایی سوخت و کاهش مصرف انرژی کمک می‌کند.
• سهولت در تعمیر و نگهداری: با استفاده از سیستم مالتی‌پلکس، عیب‌یابی و تعمیر خودروها راحت‌تر می‌شود. بسیاری از مشکلات سیستم‌های الکترونیکی به‌راحتی از طریق سیستم‌های تشخیصی قابل شناسایی هستند.
• افزایش سرعت و دقت: انتقال داده‌ها به‌صورت دیجیتال باعث افزایش سرعت و دقت در عملکرد اجزای مختلف خودرو می‌شود.
• پشتیبانی از سیستم‌های پیشرفته: سیستم مالتی‌پلکس امکان اضافه کردن ویژگی‌های پیشرفته‌ای مانند سیستم‌های رانندگی خودکار، ارتباطات اینترنتی، و سیستم‌های سرگرمی و ایمنی پیشرفته را فراهم می‌آورد.

5. نحوه شناسایی خودرو با سیستم مالتی‌پلکس

برای شناسایی خودروهایی که از سیستم مالتی‌پلکس استفاده می‌کنند، می‌توان به ویژگی‌هایی مانند تعداد کمتر سیم‌کشی‌ها، وجود پورت OBD-II برای تشخیص خطا، و پروتکل‌های ارتباطی دیجیتال مانند CAN Bus توجه کرد. این خودروها معمولاً سیستم‌های پیچیده‌تر و پیشرفته‌تری دارند که از طریق شبکه‌های دیجیتال به‌طور هماهنگ با یکدیگر کار می‌کنند.

سیستم مالتی‌پلکس در خودرو به‌طور کلی عملکرد اجزای مختلف خودرو را از طریق یک شبکه دیجیتال و با استفاده از پروتکل‌های ارتباطی خاص مانند CAN Bus، LIN Bus و FlexRay مدیریت می‌کند. این سیستم باعث کاهش پیچیدگی سیم‌کشی، کاهش وزن، افزایش دقت، و بهبود عملکرد سیستم‌های الکترونیکی خودرو می‌شود. علاوه بر این، این فناوری به‌ویژه در خودروهای پیشرفته و دارای سیستم‌های ایمنی و رانندگی خودکار اهمیت بسیاری دارد.

نحوه‌ی قرارگیری ECUها در سیستم مالتی پلکس

در سیستم مالتی‌پلکس خودرو، واحدهای کنترل الکترونیکی (ECU) نقش مهمی در مدیریت و کنترل عملکرد اجزای مختلف خودرو دارند. این ECUها به‌صورت دیجیتال و از طریق شبکه‌های ارتباطی مانند CAN Bus، LIN Bus یا FlexRay با یکدیگر و با اجزای مختلف خودرو ارتباط برقرار می‌کنند. نحوه قرارگیری و تعامل ECUها در این سیستم‌ها به‌طور معمول در معماری خاصی طراحی شده است که هر ECU نقش خاصی را ایفا می‌کند.

1. معماری و نحوه قرارگیری ECUها در سیستم مالتی‌پلکس

در سیستم مالتی‌پلکس، ECUها به‌صورت شبکه‌ای با یکدیگر در ارتباط هستند و هر ECU مسئول کنترل یک بخش خاص از خودرو است. این ارتباطات می‌توانند به‌صورت سلسله‌مراتبی یا مبتنی بر توزیع داده‌ها بین واحدهای مختلف انجام شوند. به‌طور کلی، ECUها در چند لایه مختلف قرار می‌گیرند و هر لایه برای کنترل یک بخش خاص از خودرو طراحی شده است.

2. انواع ECUها در سیستم مالتی‌پلکس

ECUها در سیستم مالتی‌پلکس ممکن است انواع مختلفی داشته باشند که هر کدام مسئولیت خاصی را به عهده دارند. این ECUها می‌توانند در دسته‌های زیر قرار گیرند:

• ECUهای اصلی (Master ECU):
  این ECUها معمولاً وظیفه نظارت و مدیریت کلی سیستم را بر عهده دارند. برای مثال، ECU موتور (Engine Control Unit) یا ECU بدنه (Body Control Unit) معمولاً از این نوع هستند. این ECUها به‌عنوان واحدهای مرکزی، اطلاعات را از سایر ECUها جمع‌آوری کرده و تصمیمات اصلی را اتخاذ می‌کنند.
• ECUهای فرعی (Slave ECU):
  این ECUها مسئول کنترل و مدیریت بخش‌های خاص‌تر از خودرو هستند و به‌طور مستقیم تحت نظارت ECUهای اصلی عمل می‌کنند. به‌عنوان مثال، ECUهای مربوط به ترمز (ABS ECU)، سیستم تهویه مطبوع، ECU شیشه‌های برقی و … از این نوع هستند.

3. نحوه ارتباط ECUها در سیستم مالتی‌پلکس

• شبکه‌های CAN Bus:
  در این سیستم، ECUها به یک شبکه مشترک متصل می‌شوند و از طریق این شبکه با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. در اینجا هر ECU می‌تواند داده‌های خاص خود را ارسال کند و از داده‌های سایر ECUها برای انجام وظایف خود استفاده نماید. معمولاً ECUهای اصلی وظیفه هدایت و هماهنگی داده‌ها را به عهده دارند، در حالی که ECUهای فرعی وظایف خاصی را انجام می‌دهند.
• شبکه‌های LIN Bus:
  شبکه LIN معمولاً برای ارتباط میان ECUهای ساده‌تر استفاده می‌شود، مانند سیستم‌های تهویه، شیشه‌های برقی یا چراغ‌ها. در اینجا ECUهای فرعی به‌طور مستقیم با ECU اصلی ارتباط دارند و اطلاعات را در قالب داده‌های ساده‌تر انتقال می‌دهند.
• شبکه‌های FlexRay یا Ethernet:
  در سیستم‌های پیچیده‌تر خودروهای پیشرفته، از شبکه‌های مانند FlexRay یا Ethernet برای انتقال داده‌ها استفاده می‌شود که این سیستم‌ها توانایی انتقال حجم بالای داده و زمان‌بندی دقیق‌تری دارند. در این شبکه‌ها، ECUهای پیشرفته و پیچیده‌تر، مانند سیستم‌های رانندگی خودکار، کنترل‌های ایمنی پیشرفته و سیستم‌های ناوبری قرار دارند.

4. نحوه قرارگیری فیزیکی ECUها

به‌طور معمول، ECUها در مکان‌های مختلف خودرو قرار دارند تا بتوانند به‌طور بهینه وظایف خود را انجام دهند. برخی از مکان‌های رایج برای نصب ECUها عبارتند از:

• ECU موتور (ECU کنترل موتور): این ECU معمولاً نزدیک به موتور خودرو قرار دارد و وظیفه نظارت و کنترل عملکرد موتور را بر عهده دارد.
• ECU بدنه (Body Control Unit): این ECU معمولاً در قسمت داخل خودرو و نزدیک به داشبورد قرار دارد و برای کنترل اجزای مختلف مانند چراغ‌ها، شیشه‌های برقی، سیستم تهویه و غیره استفاده می‌شود.
• ECU ترمز و ایمنی (ABS / ESC ECU): این ECUها معمولاً در نزدیکی سیستم ترمز خودرو قرار دارند تا بتوانند به‌طور مستقیم با سیستم‌های ایمنی خودرو مانند ترمز ضد قفل و کنترل پایداری در ارتباط باشند.
• ECU‌های سیستم‌های سرگرمی و ناوبری: این ECUها معمولاً در نزدیکی صفحه‌نمایش و سیستم‌های صوتی قرار دارند و وظیفه مدیریت سیستم‌های سرگرمی، ناوبری و ارتباطات خودرو را به عهده دارند.
• ECUهای درب‌ها و شیشه‌ها: این ECUها به‌طور معمول در نزدیکی درب‌ها یا مکان‌هایی که شیشه‌ها و سایر اجزا نیاز به کنترل دارند، نصب می‌شوند.

5. مزایای این معماری شبکه‌ای برای ECUها

• کاهش سیم‌کشی: با استفاده از یک شبکه دیجیتال برای ارتباط میان ECUها، تعداد سیم‌ها و کابل‌ها کاهش می‌یابد و طراحی خودرو ساده‌تر می‌شود.
• افزایش قابلیت اطمینان: با قرارگیری ECUها در شبکه‌های مالتی‌پلکس و انتقال داده‌ها به‌صورت دیجیتال، احتمال خطا در انتقال داده‌ها کاهش می‌یابد و سیستم‌ها به‌طور دقیق‌تر و با سرعت بیشتر به عملکرد خود ادامه می‌دهند.
• مدیریت متمرکز: با استفاده از سیستم‌های مالتی‌پلکس، ECUهای مختلف می‌توانند به‌طور متمرکز مدیریت شوند. این امر باعث سهولت در عیب‌یابی، تعمیر و نگهداری خودرو می‌شود.

در سیستم مالتی‌پلکس، ECUها به‌طور خاص در مکان‌های مختلف خودرو قرار می‌گیرند و از طریق شبکه‌های دیجیتال با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. این ارتباطات باعث می‌شود تا هر ECU وظایف خاص خود را انجام دهد و هماهنگی میان اجزای مختلف خودرو به‌طور بهینه برقرار شود. این معماری باعث کاهش پیچیدگی سیم‌کشی، بهبود عملکرد سیستم‌ها، افزایش ایمنی و به‌ویژه سهولت در تعمیر و نگهداری خودروها می‌شود.

انواع مالتی پلکس در خودروهای ایرانی

در خودروهای ایرانی، استفاده از سیستم مالتی‌پلکس به‌ویژه در مدل‌های جدیدتر و پیشرفته‌تر رایج است. این سیستم در بسیاری از خودروهای تولید داخل برای کاهش پیچیدگی سیم‌کشی، افزایش کارایی و بهبود عملکرد سیستم‌های الکترونیکی خودرو به کار می‌رود. در اینجا به برخی از انواع سیستم مالتی‌پلکس در خودروهای ایرانی اشاره می‌کنیم:

1. سیستم مالتی‌پلکس در خودروهای ایران‌خودرو (مانند پژو ۲۰۶، پژو ۴۰۵ و سمند)

در خودروهای ایران‌خودرو مانند پژو ۲۰۶ و سمند، سیستم مالتی‌پلکس برای اولین بار در مدل‌های جدیدتر مورد استفاده قرار گرفته است. این خودروها از شبکه‌های دیجیتال برای ارتباطات بین ECUها و دیگر اجزای خودرو استفاده می‌کنند.

• پژو ۲۰۶: در این خودرو از سیستم مالتی‌پلکس برای کنترل سیستم‌های مختلف مانند چراغ‌ها، شیشه‌های برقی، قفل‌ها و سیستم‌های ایمنی استفاده شده است. این سیستم باعث کاهش تعداد سیم‌ها و افزایش کارایی سیستم‌ها شده است.
• سمند: سمند نیز از سیستم مالتی‌پلکس برای مدیریت عملکردهای مختلف مانند سیستم‌های روشنایی، تهویه، شیشه‌ها و سیستم‌های امنیتی بهره می‌برد.

2. سیستم مالتی‌پلکس در خودروهای سایپا (مانند تیبا، ساینا و پراید)

در خودروهای سایپا نیز از تکنولوژی مالتی‌پلکس در برخی مدل‌های جدید استفاده شده است. این سیستم در خودروهایی مانند تیبا و ساینا به‌کار رفته است.

• تیبا و ساینا: این خودروها به‌ویژه در نسخه‌های جدیدتر، سیستم مالتی‌پلکس را برای مدیریت بهتر داده‌ها و کنترل عملکرد اجزای مختلف خودرو پیاده‌سازی کرده‌اند. به‌ویژه در زمینه‌های ارتباط میان ECUها، سیستم روشنایی و کنترل شیشه‌ها، این سیستم به کار رفته است.

3. سیستم مالتی‌پلکس در خودروهای برقی و هیبریدی

در برخی از خودروهای برقی و هیبریدی که در حال تولید در ایران هستند، استفاده از سیستم مالتی‌پلکس برای مدیریت انرژی و کنترل دقیق‌تر اجزای برقی خودرو به کار می‌رود. این سیستم‌ها معمولاً به‌ویژه برای مدیریت باتری‌ها، موتورهای الکتریکی و سیستم‌های شارژ خودرو استفاده می‌شوند.

4. استفاده از CAN Bus در خودروهای ایرانی

در بسیاری از خودروهای ایرانی، از پروتکل CAN Bus برای ارتباطات میان ECUها استفاده می‌شود. این سیستم معمولاً در خودروهایی با سیستم‌های الکترونیکی پیچیده‌تر به کار می‌رود و به‌طور خاص برای انتقال داده‌ها بین بخش‌های مختلف خودرو طراحی شده است.

5. سیستم مالتی‌پلکس در خودروهای چینی تولید شده در ایران

در خودروهایی که در ایران توسط شرکت‌های چینی مانند چری و BYD تولید می‌شوند، معمولاً از سیستم مالتی‌پلکس برای افزایش قابلیت‌های الکترونیکی استفاده می‌شود. این خودروها به‌ویژه در مدل‌های جدیدتر خود، از این سیستم برای مدیریت بهینه سیستم‌های مختلف، از جمله سیستم‌های ارتباطی، ایمنی و راحتی بهره می‌برند.

مزایای استفاده از مالتی‌پلکس در خودروهای ایرانی

• کاهش وزن خودرو: با کاهش تعداد سیم‌های مورد نیاز برای انتقال داده‌ها، وزن خودرو کمتر می‌شود که در نتیجه باعث کاهش مصرف سوخت و افزایش بهره‌وری می‌شود.
• سهولت در تعمیرات و نگهداری: عیب‌یابی و تعمیرات خودرو ساده‌تر می‌شود زیرا اکثر مشکلات به راحتی از طریق سیستم‌های دیجیتال و ابزارهای تشخیصی قابل شناسایی هستند.
• افزایش دقت و سرعت سیستم‌ها: سیستم‌های مختلف مانند سیستم‌های ایمنی و روشنایی به‌طور دقیق‌تری کنترل می‌شوند و زمان تأخیر کمتری دارند.
• پشتیبانی از فناوری‌های پیشرفته: خودروهای ایرانی به‌ویژه مدل‌های جدیدتر، قابلیت‌های پیشرفته‌ای مانند سیستم‌های ایمنی خودکار، ارتباط با اینترنت و حتی سیستم‌های رانندگی نیمه‌خودکار را پشتیبانی می‌کنند که نیاز به سیستم مالتی‌پلکس دارند.

سیستم مالتی‌پلکس در خودروهای ایرانی به‌طور فزاینده‌ای به‌کار می‌رود، به‌ویژه در مدل‌های جدیدتر تولیدی ایران‌خودرو، سایپا و خودروهای چینی تولید شده در ایران. این سیستم باعث بهبود کارایی، کاهش پیچیدگی سیم‌کشی، کاهش هزینه‌ها و بهبود کیفیت سیستم‌های الکترونیکی خودرو می‌شود.

سیستم مالتی پلکس چه مزایایی دارد؟

سیستم مالتی‌پلکس (Multiplexing) در خودروها، مزایای متعددی دارد که به‌طور کلی به بهبود عملکرد، کاهش پیچیدگی و افزایش قابلیت‌های سیستم‌های الکترونیکی کمک می‌کند. در اینجا به برخی از مزایای کلیدی این سیستم اشاره می‌کنیم:

1. کاهش حجم سیم‌کشی و وزن خودرو

در سیستم‌های سنتی، برای هر عملکرد (مثل چراغ‌ها، شیشه‌های برقی، ترمزها و …) نیاز به سیم‌کشی جداگانه وجود دارد. این باعث افزایش حجم سیم‌ها و وزن خودرو می‌شود. در سیستم مالتی‌پلکس، داده‌ها از طریق شبکه‌های دیجیتال (مانند CAN Bus) منتقل می‌شوند و بسیاری از عملکردها از طریق یک سیم یا کابل واحد کنترل می‌شوند. این کاهش تعداد سیم‌ها باعث کاهش وزن خودرو و بهبود کارایی انرژی می‌شود.

2. کاهش هزینه‌ها

با کاهش تعداد سیم‌ها و پیچیدگی سیستم سیم‌کشی، هزینه‌های تولید خودرو کاهش می‌یابد. همچنین، کاهش تعداد اجزاء فیزیکی در سیستم‌های الکترونیکی، هزینه‌های نصب و نگهداری را نیز به حداقل می‌رساند.

3. افزایش قابلیت اطمینان

در سیستم مالتی‌پلکس، هر اطلاعات و فرمان از طریق یک شبکه دیجیتال انتقال می‌یابد که احتمال خطای انتقال را کاهش می‌دهد. همچنین با استفاده از شبکه‌های مقاوم به نویز، این سیستم‌ها به‌طور قابل توجهی نسبت به سیستم‌های سنتی سیم‌کشی مقاوم‌تر و پایدارتر هستند.

4. سهولت در عیب‌یابی و تعمیرات

یکی از بزرگ‌ترین مزایای سیستم مالتی‌پلکس این است که بسیاری از اطلاعات مربوط به عملکرد اجزای مختلف خودرو در یک سیستم واحد متمرکز شده است. این امر باعث می‌شود تا عیب‌یابی خودرو ساده‌تر شود، زیرا سیستم‌های الکترونیکی قادر به ارسال اطلاعات دقیق در مورد خرابی‌ها به تعمیرکاران از طریق پورت OBD-II و سایر ابزارهای تشخیصی هستند. تعمیرات و رفع خطاها سریع‌تر و دقیق‌تر انجام می‌شود.

5. پشتیبانی از فناوری‌های پیشرفته

سیستم مالتی‌پلکس امکان اضافه کردن ویژگی‌های جدید و پیشرفته مانند سیستم‌های رانندگی خودکار، اتصالات اینترنتی (V2X)، سیستم‌های ایمنی پیشرفته (مثل خودکار کردن ترمز یا فرمان) و سیستم‌های سرگرمی پیشرفته را فراهم می‌آورد. این سیستم‌ها به راحتی می‌توانند به یکدیگر متصل شوند و داده‌ها را به‌طور بهینه انتقال دهند.

6. افزایش سرعت و دقت در انتقال داده‌ها

در سیستم مالتی‌پلکس، داده‌ها به‌صورت دیجیتال و از طریق پروتکل‌های خاص (مثل CAN Bus) انتقال می‌یابند. این روش به‌مراتب سریع‌تر و دقیق‌تر از سیستم‌های آنالوگ یا سیستم‌های مبتنی بر سیم‌کشی‌های جداگانه است. این افزایش سرعت و دقت به‌ویژه در خودروهای مدرن با سیستم‌های پیچیده و زمان حساس مهم است.

7. افزایش امنیت و کارایی

سیستم‌های مالتی‌پلکس معمولاً از الگوریتم‌ها و پروتکل‌های پیشرفته‌ای برای امنیت داده‌ها استفاده می‌کنند. این امر باعث می‌شود که خودروها در برابر حملات سایبری و دستکاری‌های احتمالی مقاوم‌تر باشند. علاوه بر این، قابلیت‌های جدیدی مانند کنترل هوشمند در باز و بسته شدن درب‌ها، تنظیم خودکار چراغ‌ها و حتی سیستم‌های هشدار ایمنی به‌طور مؤثرتر پیاده‌سازی می‌شود.

8. مدیریت بهتر انرژی

در خودروهای هیبریدی یا برقی، سیستم مالتی‌پلکس می‌تواند نقش مهمی در مدیریت انرژی ایفا کند. این سیستم‌ها با استفاده از شبکه‌های دیجیتال می‌توانند انتقال اطلاعات بهینه‌تری را بین اجزای مختلف انجام دهند و به این ترتیب بهره‌وری انرژی خودرو را افزایش دهند.

9. انعطاف‌پذیری در طراحی و توسعه

سیستم مالتی‌پلکس این امکان را فراهم می‌آورد که سازندگان خودرو بتوانند اجزای مختلف سیستم‌های برقی و الکترونیکی خودرو را به‌صورت ماژولار طراحی کنند. این باعث می‌شود که به‌راحتی قابلیت‌های جدید به خودرو اضافه شوند بدون اینکه نیاز به تغییرات گسترده در طراحی سیستم سیم‌کشی یا سخت‌افزار خودرو باشد.

10. پشتیبانی از ارتباطات بین خودروها (V2V)

سیستم مالتی‌پلکس با استفاده از فناوری‌های جدید مانند V2V (Vehicle to Vehicle) و V2I (Vehicle to Infrastructure) امکان ارتباط میان خودروها و زیرساخت‌ها را فراهم می‌کند. این ارتباطات به خودروها اجازه می‌دهند تا داده‌ها را با یکدیگر به اشتراک بگذارند و اطلاعات مربوط به وضعیت جاده‌ها، ترافیک و وضعیت خودروها را به‌طور لحظه‌ای دریافت کنند. این قابلیت‌ها به‌ویژه در خودروهای خودران اهمیت زیادی دارند.

سیستم مالتی‌پلکس با ارائه مزایای زیادی از جمله کاهش پیچیدگی سیم‌کشی، کاهش هزینه‌ها، افزایش سرعت و دقت انتقال داده‌ها، پشتیبانی از فناوری‌های جدید و بهبود ایمنی و کارایی، به‌طور قابل توجهی در صنعت خودروسازی تحول ایجاد کرده است. این سیستم به خودروسازان این امکان را می‌دهد که خودروهایی با عملکرد بهتر، ایمنی بیشتر و قابلیت‌های پیشرفته‌تر تولید کنند.

استانداردهای سیستم مالتی پلکس را بشناسید

سیستم مالتی‌پلکس خودرو از استانداردها و پروتکل‌های مختلفی برای ارتباطات میان اجزای مختلف خودرو استفاده می‌کند. این استانداردها به‌منظور انتقال داده‌ها بین ECUها (واحدهای کنترل الکترونیکی) و سایر بخش‌های خودرو با سرعت و دقت بالا طراحی شده‌اند. در زیر به برخی از مهم‌ترین استانداردها و پروتکل‌های مرتبط با سیستم مالتی‌پلکس خودرو اشاره می‌کنیم:

1. CAN Bus (Controller Area Network)

• استاندارد: ISO 11898
• توضیح:
  پروتکل CAN Bus یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین استانداردهای شبکه‌های مالتی‌پلکس در خودروها است. این پروتکل به‌ویژه برای ارتباط بین ECUها در خودروهایی که نیاز به انتقال داده‌های سریع و قابل اطمینان دارند، به کار می‌رود. این استاندارد تحت ISO 11898 تنظیم شده است و از انتقال داده‌ها با سرعت بالا و زمان تأخیر پایین پشتیبانی می‌کند.
• کاربرد:

• موتور و کنترل سیستم‌های انتقال قدرت
• سیستم‌های ایمنی مانند ABS، ESP
• سیستم‌های مدیریت سوخت
• ارتباطات میان اجزای داخلی خودرو

2. LIN Bus (Local Interconnect Network)

• استاندارد: ISO 17987
• توضیح:
  پروتکل LIN Bus یک استاندارد ارتباطی است که برای اجزای کم‌هزینه و ساده‌تر خودروها طراحی شده است. این پروتکل در مواردی که نیاز به ارتباطات ساده‌تر، با سرعت پایین‌تر باشد، به‌کار می‌رود و معمولاً در کنار CAN Bus برای کنترل اجزای غیر حیاتی مثل چراغ‌ها، شیشه‌ها و تهویه استفاده می‌شود.
• کاربرد:

• سیستم‌های نورپردازی
• کنترل شیشه‌های برقی
• تهویه مطبوع
• کنترل صندلی‌ها

3. MOST Bus (Media Oriented Systems Transport)

• استاندارد: ISO 15686
• توضیح:
  MOST Bus یک پروتکل برای انتقال داده‌های صوتی، تصویری و رسانه‌ای در خودرو است. این استاندارد بیشتر در خودروهایی که سیستم‌های سرگرمی پیشرفته دارند، به‌کار می‌رود و انتقال داده‌ها با سرعت بالا و کیفیت بالا را برای سیستم‌های چندرسانه‌ای فراهم می‌کند.
• کاربرد:

• سیستم‌های صوتی و تصویری
• پخش‌کننده‌های دی‌وی‌دی
• سیستم‌های ناوبری
• مانیتورهای صفحه‌نمایش خودرو

4. FlexRay

• استاندارد: ISO 17458
• توضیح:
  FlexRay یک استاندارد ارتباطی است که برای سیستم‌های پیچیده‌تر و نیازمند به زمان‌بندی دقیق طراحی شده است. این پروتکل از سرعت‌های بالا و تأخیر کم برخوردار است و به‌ویژه برای خودروهایی که از سیستم‌های پیشرفته رانندگی، ایمنی و خودران استفاده می‌کنند، مناسب است.
• کاربرد:

• سیستم‌های رانندگی خودکار
• سیستم‌های ایمنی پیشرفته مانند ترمز خودکار
• کنترل سیستم‌های پیچیده خودرو

5. Ethernet

• استاندارد: IEEE 802.3
• توضیح:
  استاندارد اترنت در برخی خودروهای مدرن برای انتقال سریع و با ظرفیت بالا به‌کار می‌رود. با توجه به نیاز روزافزون خودروها به ارتباطات پرسرعت (مانند انتقال داده‌های مربوط به سیستم‌های رانندگی خودکار و اتصال به اینترنت)، اترنت به‌عنوان یک گزینه ایده‌آل در خودروهای جدید استفاده می‌شود.
• کاربرد:

• ارتباطات خودرویی اینترنتی
• سیستم‌های رانندگی خودکار
• انتقال داده‌های چندرسانه‌ای و صوتی
• کنترل‌های پیشرفته اتومبیل

6. OBD-II (On-Board Diagnostics)

• استاندارد: ISO 15031
• توضیح:
  استاندارد OBD-II یک سیستم تشخیصی است که برای نظارت بر عملکرد خودرو و شناسایی مشکلات فنی و عیب‌های مکانیکی استفاده می‌شود. این سیستم به تعمیرکاران اجازه می‌دهد تا داده‌های مربوط به عملکرد موتور و سیستم‌های مختلف خودرو را دریافت کرده و خطاهای آن‌ها را شناسایی کنند.
• کاربرد:

• عیب‌یابی خودرو
• نظارت بر عملکرد موتور و سیستم‌های آلایندگی
• بررسی کدهای خطای مرتبط با ECUها

7. TPMS (Tire Pressure Monitoring System)

• استاندارد: ISO 14230
• توضیح:
  استاندارد TPMS برای نظارت بر فشار تایرها در خودروها است. این سیستم به طور خودکار فشار تایرها را کنترل کرده و در صورت وجود نقص در فشار تایر، هشدار می‌دهد.
• کاربرد:

• نظارت بر فشار تایرها
• افزایش ایمنی در خودرو
• بهبود عملکرد مصرف سوخت

8. V2X (Vehicle to Everything)

• استاندارد: IEEE 802.11p
• توضیح:
  استاندارد V2X برای ارتباط خودرو با محیط اطراف (مانند دیگر خودروها، زیرساخت‌های جاده‌ای و دستگاه‌های دیگر) طراحی شده است. این سیستم به‌ویژه در خودروهای خودران و سیستم‌های رانندگی خودکار به‌کار می‌رود.
• کاربرد:

• ارتباط خودرو با دیگر خودروها (V2V)
• ارتباط خودرو با زیرساخت‌ها (V2I)
• ارتباط خودرو با پیاده‌روها و دستگاه‌ها (V2P):

سیستم مالتی‌پلکس خودرو از چندین استاندارد و پروتکل مختلف برای انتقال داده‌ها و ارتباط میان اجزای مختلف خودرو استفاده می‌کند. این استانداردها به بهبود کارایی، سرعت، دقت و ایمنی خودرو کمک کرده و امکان پیاده‌سازی فناوری‌های پیشرفته‌تر مثل خودروهای خودران، ارتباطات اینترنتی و سیستم‌های ایمنی پیچیده‌تر را فراهم می‌آورند.

شبکه‌های موجود در سیستم مالتی پلکس

در سیستم مالتی‌پلکس خودرو (Multiplexing)، چندین شبکه مختلف برای مدیریت ارتباطات بین اجزای مختلف خودرو وجود دارد. این شبکه‌ها به‌طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: شبکه‌های داده و شبکه‌های قدرت. در سیستم مالتی‌پلکس، داده‌ها از طریق این شبکه‌ها به‌صورت دیجیتال منتقل می‌شوند تا از پیچیدگی‌های زیاد سیم‌کشی کاسته شود.

1. شبکه‌های داده (Data Networks)

این شبکه‌ها برای انتقال اطلاعات بین ECUها (واحدهای کنترل الکترونیکی) و سایر اجزای سیستم استفاده می‌شوند. از مهم‌ترین شبکه‌های داده در سیستم‌های مالتی‌پلکس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• CAN Bus (Controller Area Network):
  یکی از رایج‌ترین پروتکل‌ها برای ارتباط میان ECUها در خودرو است. این شبکه به‌ویژه برای انتقال داده‌های سریع و با قابلیت اطمینان بالا طراحی شده است. در خودروهایی که از سیستم مالتی‌پلکس استفاده می‌کنند، معمولاً برای کنترل اجزای مختلف مانند موتور، ترمز، سیستم‌های امنیتی و سیستم‌های رانندگی استفاده می‌شود.
• LIN Bus (Local Interconnect Network):
  این شبکه معمولاً برای ارتباطات میان اجزای ساده‌تر خودرو مثل چراغ‌ها، شیشه‌ها و سیستم‌های تهویه استفاده می‌شود. شبکه LIN یک پروتکل ساده‌تر از CAN Bus است و برای اجزای کم‌هزینه‌تر و با پیچیدگی کمتر طراحی شده است.
• MOST Bus (Media Oriented Systems Transport):
  این شبکه برای انتقال داده‌های صوتی، تصویری و اطلاعات رسانه‌ای در خودرو استفاده می‌شود. بیشتر در سیستم‌های سرگرمی و چندرسانه‌ای، مانند پخش‌کننده‌های DVD، صفحه‌نمایش‌ها و سیستم‌های صوتی کاربرد دارد.
• FlexRay:
  این پروتکل به‌ویژه در خودروهای پیشرفته با سیستم‌های کنترل دقیق و حساس (مثل خودروهای خودران و ایمنی پیشرفته) استفاده می‌شود. FlexRay برای کاربردهایی که نیاز به زمان‌بندی دقیق و سرعت انتقال بالا دارند، طراحی شده است.
• Ethernet:
  در برخی از خودروهای مدرن، از فناوری اترنت (Ethernet) برای انتقال سریع داده‌ها در شبکه‌های گسترده‌تر استفاده می‌شود. این تکنولوژی به‌ویژه در خودروهایی که به ارتباطات اینترنتی و سیستم‌های پیشرفته‌ای مانند رانندگی خودکار نیاز دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

2. شبکه‌های قدرت (Power Networks)

در کنار شبکه‌های داده، شبکه‌های قدرت برای تأمین انرژی مورد نیاز اجزای الکتریکی و الکترونیکی خودرو وجود دارند:

• شبکه برق ۱۲ ولت (12V Power Network):
  این شبکه برای تأمین انرژی بخش‌های مختلف خودرو، مانند چراغ‌ها، سیستم‌های تهویه، شیشه‌ها و سایر اجزای الکترونیکی ساده‌تر استفاده می‌شود.
• شبکه برق ۴۸ ولت (48V Power Network):
  در خودروهای هیبریدی و برقی، شبکه ۴۸ ولت به‌ویژه برای سیستم‌های با نیاز به انرژی بالا مثل موتورهای برقی، سیستم‌های رانندگی و سیستم‌های پیشرفته ایمنی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

3. شبکه‌های ارتباطی و تشخیصی

• OBD-II (On-Board Diagnostics):
  این سیستم برای عیب‌یابی و بررسی وضعیت خودرو طراحی شده است. OBD-II به‌ویژه برای تشخیص خطاها و انتقال داده‌های مرتبط با وضعیت خودرو به تعمیرکاران استفاده می‌شود.

4. شبکه‌های امنیتی

• شبکه‌های ایمنی (Safety Networks):
  این شبکه‌ها برای ارتباط بین سیستم‌های ایمنی خودرو مانند ایربگ‌ها، ABS، سیستم‌های کنترل پایداری و سایر سیستم‌های حیاتی طراحی شده‌اند. این شبکه‌ها معمولاً از پروتکل‌های خاصی برای تضمین انتقال امن و سریع داده‌ها استفاده می‌کنند.

5. شبکه‌های تشخیص وضعیت و مانیتورینگ

• شبکه‌های مانیتورینگ باتری (Battery Monitoring Networks):
  در خودروهای برقی و هیبریدی، شبکه‌های خاصی برای نظارت بر وضعیت باتری‌ها و سایر سیستم‌های برقی پیچیده وجود دارند.

این شبکه‌ها به‌طور کلی با یکدیگر کار می‌کنند تا خودرو به‌طور یکپارچه و کارآمد عمل کند. به‌ویژه با استفاده از پروتکل‌های مختلف در شبکه‌های مالتی‌پلکس، خودروهای مدرن قادر به انتقال داده‌ها به‌صورت سریع، دقیق و امن میان اجزای مختلف خود هستند.

سوالات متداول از کجا بفهمیم خودرو مالتی پلکس است